Өнөөгийн Монгол улсын нөхцөл байдлын хувьд газар эзэмших, ашиглах хамгийн их маргаантай асуудал мөн. Монгол улсын иргэн бүр Үндсэн хуульд заасан газар эзэмших, өмчлөх эрхтэй. Үүний дагуу иргэн бүр Газрын тухай хуульд заасан тодорхой хэмжээний газрыг ашиглахаар эзэмшиж газар эзэмших гэрчилгээг авч байна. Газар бол өөрөө онцгой обьект юм. Газар дээр бүх үйл ажиллагаа явагдаж, барилга байгууламж баригдаж иргэд тариалангийн үйл ажиллагаа явуулах зэргээр бүхий л хэлбэрээр газрыг ашигладаг. Өнөөгийн нөхцөл байдал газрыг хуулийн дагуу эзэмших эрхийн гэрчилгээ авч эзэмших, зориулалтын дагуу ашиглах эрхтэй болсон этгээд нь тухайн газрыг эзэнгүйдүүлж олон жилээр ашиглахгүй байх тохиолдол элбэг гарах болж. Өөрөөр хэлбэл тухайн газрыг огт ашиглахгүй хэрнээ өөрийн эзэмшилд байлгах буюу үр шимийг нь гаргахгүй байгаа тохиолдол ихээр гарах болсон. Энэ нь эргээд газрын тухай төрийн бодлого болон улс ардын амьдралд ч сөргөөр нөлөөлөх бүрэн боломжтой. Газартай холбоотой маргаан ихээр гардгийг тэмдэглэж тухай маргааныг шийдэх нь төвөгтэй олон нотлох баримт шаарддаг бөгөөд зохицуулалтын дутмаг байдал нь шүүхийн маргааныг удаашруулах үндэс болдог. Дээд шүүхийн газрын тухай хуулийн практикт нэг мөр ойлгож, зөв хэрэглэх тухай 2006 оны 4 дүгээр сарын 28-ны өдрийн зөвлөмжид газрын маргааныг шууд шүүх харьяалан шийдвэл зохино гэж заажээ. Үүнээс үзвэл газрын маргаан нь төвөгтэй ажиллагаа ихээр хийгддэг учир зохих байгууллагуудаар бус шууд шүүхээр шийдүүлж байна. Иймд дээр өгүүлсэн асуудал хэрхэн үүсдэг, практикт хэрхэн шийдвэрлэдэг болон шийдэх боломжтой гарцыг дэлгэрэнгүй авч үзье.

Монгол улсын иргэн аж ахуйн нэгж газрыг эзэмшихдээ Газрын тухай хуулийн 27.1.Газрыг энэ хуульд заасан зориулалт, хугацаа, болзолтойгоор гэрээний үндсэн дээр зөвхөн эрхийн гэрчилгээгээр эзэмшүүлнэ. Гэж заасан байдаг. Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний хувьд 3 төрөлд ангилагддаг байна.
Үүнд: