Улс төрийн тоталитар дэглэмийг үгүйсгэн ардчилал, эрх зүйт төрийн хэв шинжийг агуулсан нийгмийг байгуулахыг зорьсон улс орнууд нь шинээр үүсэж бий болсон тэрхүү хэв журмаа төрийн тулгуур хууль болох үндсэн хуульдаа бэхжүүлсэн байдаг. Дээрх зорилгыг биелүүлэхийн тулд үндсэн хуулиа хамгийн дээд хүчин чадалтай хууль болохыг нь баталгаатай хангах шаардлага бий болсон.

Дэлхийн үндсэн хуулийн шүүхүүд нь хэм хэмжээний хяналтуудыг хэрэгжүүлэх болон өргөдөл мэдээллийг хянах ажлыг гүйцэтгэхээс гадна бусад олон төрлийн хяналтыг хэрэгжүүлдэг нь дэлхийн улс орнуудын хууль тогтоомжоор зохицуулагддаг юм. Үүнд, байгууллага хоорондын эрх хэмжээний маргаан, улс төрийн намын үйл ажиллагааг хориглох асуудал,улс төрийн сонгуулийн явцыг хянах хяналт, Ерөнхийлөгч болон шүүгчдийг Үндсэн хууль болон бусад хуулийг зөрчсөн тохиолдолд огцруулах асуудлыг хэлэлцэх зэрэг бусад эрх хэмжээнүүд орж болдог байна. Хяналтын эдгээр болон бусад хэлбэрийн талаар энэхүү нийтлэлийн хүрээнд өгүүлээгүй. Зөвхөн хэм хэмжээнийхяналтын зарим хэлбэрийн талаар болон “үндсэн хуулийн өргөдөл”-ийн талаар товч харьцуулан толилуулсан болно.

Үндсэн хууль, Үндсэн хуулийн хяналт, Үндсэн хуулийн шүүх, хэм хэмжээний хяналт, хэм хэмжээний негатив хяналт, хэм хэмжээний тодорхой хяналт, хийсвэр хяналт, урьдчилсан хяналт, өргөдөл, гомдол гаргах