Шүүх эрх мэдлийн шинэтгэлийн гол агуулга нь намын болон засаг захиргааны байгууллагын шууд хяналтад байж, тэдгээрийн албадлагын зэвсэг болж байсан хуучин тогтолцоог халж биеэ даасан, хараат бус, алагчлалгүй, шударга шүү хийн үндсэн болон дагнасан, төрөлжсөн тогтолцоо бий болгоход ор шиж байв. Энэ үйл явц 1992 оны Үндсэн хуулийн дараах шинэтгэлээс эхлэн үргэлжилж байна. Уул шинэтгэлийн гол гол агшныг хүснэгт 1-д жишиж харуулав.

Шүүх эрх мэдлийн шинэтгэл нь өргөн утгаараа хууль тогтоомжийн болон түүнийг хэрэглэх практикийн шинэтгэл, шүүхийн боловсон хүчин, мэдээлэл, удирдлага (менежмент)-ын шинэтгэл, хараат бус байдлыг хангах баталгааны бэхжилт зэрэг олон цогц асуудлыг хамарч байдаг. Өдгөө Монгол Улсад 400 гаруй хууль үйлчилж байна. Шүүхийн тухай, прокурорын байгууллагын тухай, эрүү, иргэн, өмгөөлөх байгууллагын тухай зэрэг материаллаг болон холбогдох процессын хуулийг 2002-2003 онд бүхэлд нь шинэчилж баталсан нь шүүхийн шинэтгэлд мэдэгдэхүйц үүрэг гүйцэтгэв. Гэвч амьдралд хэр нийцэж буй талаасаа эдгээр хуульд маргаантай, эргэлзээтэй заалт ажиглагдсаар байгааг анхаарч зохих судалгаа хийж төсөл боловсруулж байгаа болно.
Хүснэгтээр харуулсан асуудлыг зарим талаар дараагийн хэсгүүдэд дэлгэрүүлэн үзэх болно.

Шүүх эрх мэдлийн шинэтгэл, намын болон засаг захиргааны байгууллага, хараат бус, биеэ даасан байдал, үндсэн хууль